Je schrijft wat precies? Familiestatuten. Een naam die ik er liever niet aan hang, terwijl die wel precies klopt. Van Dale zegt namelijk dat statuut: ‘voorschrift dat de basis vormt/ het reglement’ is. En dat is precies WEL wat een familiestatuut is. De onderliggende basis van normen, waarden en afspraken van een familie.
En wanneer heb je die nodig? Wanneer je als familie naast persoonlijk ook zakelijk bij elkaar betrokken bent door bijvoorbeeld een familiebedrijf of een familievermogen. Het opstellen van familieregels is dan een waardevolle manier om dit familiebedrijf goed te kunnen besturen en conflicten over verschillen in opvattingen vooraf te kunnen tackelen.
Dus wat is het precies voor document?
- Een document van de familie, over de familie en voor de familie.
- Een document dat generaties overstijgt en iedere 5 jaar opnieuw herijkt wordt.
- Een document dat levend is én leuk mag en kan zijn (ja écht!).
Maar is het familiedocument nu onzin of niet? Ik geloof in het familiestatuut en precies om die reden ga ik jullie meenemen in de onzin van dit document. En weerleg ik dat weer. Om zo tot de zin van het familiestatuut te komen. Dus hierbij een aantal redenen om het familiestatuut vooral onzin te vinden.
“Weer zo’n document dat in een la belandt en waar niemand meer naar kijkt.”
Laten we het hopen! Als er in de vijf jaar tot herijking niet gekeken hoeft te worden naar de inhoud van het document dan hebben we het goed gedaan. Het gezamenlijk opstellen van een familiestatuut gaat niet om het document zelf, maar wél over het proces tot het familiestatuut. Samen in gesprek gaan over precies die zaken die wrijving opleveren. Dus laat dat document maar lekker stof vangen.. Als jullie de gezamenlijk gestelde normen en waarden voelen wanneer jullie zakelijk als familie in gesprek gaan, dan is het doel bereikt.
Maar… grote kans dat je het als familie wel leuk vindt om dat familiestatuut een keer uit die la te pakken. Waarom? Omdat we er samen voor kunnen zorgen dat het naast serieuze zaken ook vol staat met familiezaken vanuit liefde en verbinding. Dit kan bijvoorbeeld door het toevoegen van foto’s, de familiehistorie, quotes, portretten van de gezinsleden, een uitgebreide familiestamboom en/of familie anekdotes. Het familiedocument is namelijk van jullie en voor jullie, dus jullie bepalen de inhoud (vaak samen met een adviseur). En ik geloof dat het naast een bestuurlijk document vol familieafspraken ook een luchtig document mag zijn waarin de liefdevolle en leuke familierelaties naar boven komen.
“ Het kost veel tijd en levert weinig op.”
Kost het veel tijd? JA. Vaak wel. Dat kan ik niet ontkennen. En daardoor veel geld? Ja ook. Want processen kosten tijd. Vaak is een familiestatuut ook niet binnen een maand klaar, maar gaat er een half jaar tot een jaar overheen voordat de eerste versie vastgesteld wordt. Waarom? Omdat er ruimte nodig is voor denkprocessen over essentiële onderwerpen. Omdat er ruimte nodig is om je eigen mening en je eigen inzichten vast te stellen voordat je dit in de familie kunt gooien. Omdat we in dit proces leren om zakelijk en verbindend met elkaar te communiceren en dat heeft tijd nodig. Ook houden we in dit tijdspad rekening met de individuele familieleden en zorgen we dat er juist geen tijdsdruk ligt. Dit omdat familieleden het al dan niet druk genoeg hebben binnen of juist ook buiten het familiebedrijf.
En de zakelijke omgang kunnen we als een lust in plaats van als een last zien en dat wordt lastig als het een grote inbreuk heeft op de ‘eigen’ tijd. Het proces gaat in fases en ligt regelmatig stil. Op deze manier levert het proces juist het meest op. Want door tijd gaan processen lopen. Een voorbeeld, de eerste keer krijg je (als DGA / vader / moeder / kind) buikpijn van het idee dat je ouder wordt en dat je iets kan overkomen. Als je dit wat vaker samen benoemd, ben je er een half jaar later aan gewend om vanuit dit oogpunt te gaan denken en geeft het rust als we hier als generaties mee aan de slag gaan.
Maar, wat levert het nou op? De waarde van het familiestatuut is dat het een onderdeel is van het ‘goed besturen’ van het familiebedrijf en dat doe je door ‘aspecten vast te leggen waar familie- en bedrijfsbelang elkaar raken en deze regelmatig op actualiteit en familiale wensen te toetsen’. Oftewel, bij goed bestuur hoort een familiestatuut, blijkt uit onderzoek “Familiebedrijven en goed bestuur” van Nyenrode, Van Lanschot Kempen en RSM gepubliceerd in maart 2024.
“Hebben wij toch niet nodig? Wij weten wat onze normen en waarden zijn dus dat hoeven we niet op te schrijven. “
Een prachtig uitgangspunt en intens waardevol als dit zo blijkt te zijn. Graag daag ik jullie als familie uit om vanuit dit standpunt vooral die gedeelde normen en waarden eens los van elkaar op te schrijven en dan op elkaar te leggen en het gesprek aan te gaan. In de woorden van Socrates op zoek gaan naar nieuwe wijsheden buiten jezelf en dan het allerliefst die van je familieleden die zo dichtbij staan. Het proces ingaan vanuit de gedachte: ‘Ik weet dat ik niets weet’. Generatieverschillen en verschillen in perceptie zijn vaak niet zichtbaar, maar wel aanwezig. Wat we van elkaar zien is het gedrag, dat vanuit een familie vaak op elkaar lijkt en vanuit dezelfde normen en waarden lijkt te komen. Wat we echter niet zien zijn de opvattingen, overtuigingen en drijfveren die eronder zitten (ijsbergtheorie van McClelland uit “The achieving society (1961)”. In het proces tot een familiestatuut mogen die ook boven het water uitkomen en dat kan de familiebanden versterken.
Daarnaast ga je in het familiestatuut verder kijken dan naar de gedeelde normen en waarden. Je kijkt naar de toekomst en creëert een gezamenlijke visie en doelstelling voor de het familiebedrijf en/of -vermogen. Je gaat in gesprek over hoe je samen met elkaar tot een goed bestuur komt en wat dat voor ieder individu kan betekenen. We starten vanuit de gedeelde normen en waarden. Dat is de perfecte basis voor alle andere ongeschreven familiewetten die je samen opstelt. Zijn die al kant en klaar? Dan kunnen we dus sneller tot de kern komen en die koeien bij de hoorns vatten.
